การศึกษาความหลากหลายทางพันธุกรรมของข้าวไร่พื้นเมืองในจังหวัดเชียงใหม่

Abstract

งานวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาและเปรียบเทียบลักษณะทางสัณฐานสัณฐานวิทยาของเมล็ดข้าวไร่พื้นเมืองที่รวบรวมจากจังหวัดแม่ฮ่องสอนและจังหวัดเชียงใหม่ และวิเคราะห์ความหลากหลายทางพันธุกรรม โดยพันธุ์ข้าวที่รวบรวมได้มีทั้งหมด 37 พันธุ์ นำมาศึกษาลักษณะเชิงปริมาณ คือ ความยาวของข้าวเปลือก ความยาวของข้าวกล้อง น้ำหนักของข้าวเปลือก และน้ำหนักของข้าวกล้อง ลักษณะเชิงคุณภาพ คือ สีของข้าวเปลือก และสีของข้าวกล้อง พบว่าลักษณะความยาวของเมล็ดข้าวเปลือกมีความแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P<0.05) โดยพันธุ์ที่มีลักษณะเด่นสุด คือ พันธุ์บือวา เฮาะฮลังโนง (เชียงราย) ข้าวหอมมะลิดอย 1 และพันธุ์เฮงาะเลอเทอ-อิญ ลักษณะความยาวของเมล็ดข้าวกล้องพบว่ามีความแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P<0.05) ซึ่งมีข้าวหอมมะลิดอย 1 และเฮงาะฮลังโนง (เชียงราย) ที่มีลักษณะที่เด่นกว่าพันธุ์อื่น ๆ น้ำหนักของข้าวเปลือกพบว่ามีความแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P<0.05) โดยพันธุ์ที่มีลักษณะเด่นที่สุด คือ พันธุ์ข้าวหมากแดง และปิอิหง่อ ส่วนน้ำหนักเมล็ดข้าวกล้องพบว่ามีความแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P<0.05) โดยพันธุ์ที่มีลักษณะเด่นที่สุด คือ ข้าวหมากแดง และปิอิหง่อ เช่นเดียวกับน้ำหนักของข้าวเปลือก การศึกษาลักษณะเชิงคุณภาพพบว่า สีของข้าวเปลือกที่พบจำนวนมากที่สุด คือ สีฟาง โดยพบร้อยละ 55.1 ของทั้งหมด และสีของข้าวกล้องที่พบมากที่สุด คือ สีขาว โดยพบร้อยละ 56.5 ของทั้งหมด ดังนั้นความแตกต่างของลักษณะสัณฐานวิทยาของเมล็ดข้าวไร่พื้นเมืองเหล่านี้แสดงให้เห็นถึงความหลากหลายทางพันธุกรรมที่แสดงออกมาเป็นฟีโนไทป์ สามารถนำมาเป็นลักษณะประกอบในการคัดเลือกสายพันธุ์ การปรับปรุงพันธุ์ และการอนุรักษ์พันธุ์ได้