ภูมิปัญญาท้องถิ่นของการรักษาโรคแบบพื้นบ้านในจังหวัดพิษณุโลก

Abstract

การวจิัยเรื่องนมี้วีัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาการได้รับและสะสมความรู็ การจัดเก็บความรู้ ภมูิปัญญาท้องถิ่นในการรักษาโรค โดยใช้สมุนไพรของชาวบ้านในจังหวัดพิษณุโลก 2) ศึกษาการถ่ายทอดความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นในการรักษาโรคโดยใช้สมุนไพร ของชาวบ้านในจังหวัดพิษณุโลก กลุ่มตัวอย่าง คือ ชาวบ้านที่เคยรักษาแบบพื้นบ้านโดยใช้สมุนไพรในจังหวัดพิษณุโลก ได้มาโดยการเลือกแบบเจาะจง จํานวน 16 คน ส่วนใหญ่อยู่ในอําเภอเมือง ร้อยละ 37.50 นอกนั้นอยู่ในอําเภอวังทอง อําเภอพรหมพิราม อําเภอบางระกํา อําเภอบางกระทุ่ม และอําเภอนครไทย เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย คือ แบบสัมภาษณ์ แบบมีโครงสร้าง โดยมีค่าดัชนีความสอดคล้องของเนื้อหา 0.67-1.00 ผลการวิจัย พบว่า ภูมิปัญญาท้องถิ่นที่มีการใช้สมุนไพรรักษาโรค ได้แก่ โรคปวดท้อง ท้องอืด แน่นท้อง ขับลม เคลือบแผลในกระเพาะ ปวดฟัน แก้ไอ เจ็บคอ โรคภมูิแพ้ วิงเวียนศีรษะ ปวดท้องประจําเดือน โรคผิวหนัง แผลพุพอง เป็นหนอง ผื่นคันตามแขนตามคอ โรคตาแดง โรคไขมันในเส้นเลือดและในตับสูง เบาหวาน อาการปวดเมื่อย ปวดขา และชํ้าใน โดยกลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่ได้รับการถ่ายทอดและสะสมภูมิปัญญาท้องถิ่นโดยใช้สมุนไพรรักษาโรคจากปราชญ์ชาวบ้านคนก่อน และจดจําได่ ร้อยละ 75.00 และส่วนที่น้อยที่สุด คือ การได้รับและสะสมความรู้จากการอ่านหนังสือ การค้นคว้า และทดลองใช้ สมุนไพรเองจนจดจําได้ ร้อยละ 6.25 กลุ่มมตัวอย่างทุกคนจัดเก็บความรู้ได้โดยการจํา ไม่มีการบันทึกไว้เป็นลายลักษณ์อักษร ส่วนด้านการถ่ายทอดความรู้ พบว่า ส่วนใหญ่สอนโดยให้ผู้เรียนดูตัวอย่างจากการรักษาและให้จดจําเอง ร้อยละ 68.75 และ ไม่ได้ถ่ายทอดให้ผู้ใดเลย ร้อยละ 6.25