เศรษฐกิจพอเพียง: พระอัจฉริยภาพทางมนุษยนิเวศวิทยาแห่งองค์พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

Abstract

อะไรก็ตามที่มีความเป็นธรรมชาติ อะไรก็ตามนั้นย่อมมีความเป็นสมดุลและอะไรก็ตามที่มีความเป็นสมดุล อะไรก็ตามนั้นย่อมมีความมั่นคงยืนนานความมั่นคงยืนนานนี้เองที่เรียกขานในทางวิชาการว่า “ความยั่งยืน” (Sustainability) ระบบสังคม และระบบนิเวศก็คล้ายกับระบบอื่น ๆ ซึ่งต่างก็มีองค์ประกอบของระบบทำหน้าที่เชื่อมโยงเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน ถ้าองค์ประกอบต่าง ๆ ในระบบทำหน้าที่อย่างครบถ้วนสมบูรณ์ ความสมดุลและความยั่งยืนของระบบก็จะบังเกิดขึ้น น่าเสียดายที่ระบบนิเวศโลก (Global Ecosystem) กำลังสูญเสียความสมดุลอันเนื่องมาจากองค์ประกอบหนึ่ง คือ ประชากรมนุษย์กำลังใช้ศักยภาพของตัวเองอย่างเต็มที่ในฐานะผู้บริโภค ด้วยการนำเอาทรัพยากรธรรมชาติซึ่งเป็นอีกองค์ประกอบหนึ่งของระบบนิเวศโลกมาใช้จนเกินขีดความสามารถที่ธรรมชาติจะรองรับได้ (Natural Carrying Capacity) ความยั่งยืนของระบบนิเวศโลกกำลังเสื่อมถอย ที่น่าวิตกมากกว่านี้คือ ระบบนิเวศโลกอาจถึงกาลแตกสลายหากไม่มีมาตรการที่เหมาะสมในการทำให้ความสมดุลกลับคืนมา บทความนี้ เขียนขึ้นมาด้วยวัตถุประสงค์ที่จะวิเคราะห์ให้เห็นถึงพระปรีชาญาณแห่งองค์พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอันเกี่ยวเนื่องด้วยพระราชดำริเรื่อง “เศรษฐกิจพอเพียง” พระองค์ทรงมีพระอัจฉริยภาพด้านมนุษยนิเวศวิทยา (Human Ecology) โดยใช้หลักการจัดการมนุษย์กับสิ่งแวดล้อมเพื่อสร้างสังคมให้เกิดความสมดุลและความยั่งยืนยากที่จะมีผู้ใดทำได้เสมอเหมือน