รูปแบบการจัดการระบบสุขภาพภาคประชาชนโดยการมีส่วนร่วมของชุมชน เทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนา

Abstract

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสภาพและศักยภาพของชุมชนที่เอื้อต่อการจัดการระบบสุขภาพภาคประชาชนโดยการมีส่วนร่วมของชุมชน และสร้างรูปแบบการจัดการระบบสุขภาพภาคประชาชนโดยการมีส่วนร่วมของชุมชน เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพและใช้เทคนิคการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม ประชากรที่ใช้ในการวิจัย คือ ประชาชนหมู่ที่ 5 ชุมชนบ้านท่าต้นปุย เทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนา อำเภอแม่แตง จังหวัดเชียงใหม่ กลุ่มตัวอย่าง ประกอบด้วย ผู้นำชุมชน กรรมการหมู่บ้าน และตัวแทนกลุ่มต่าง ๆ ที่จัดตั้งขึ้นในชุมชน จำนวน 82 คน ใช้วิธีการเลือกแบบเจาะจงและแบบอ้างอิงต่อเนื่องแบบปากต่อปาก เก็บข้อมูลเป็นเวลา 9 เดือน โดยการสัมภาษณ์แบบเจาะลึก สนทนากลุ่ม สังเกตแบบมีส่วนร่วมและไม่มีส่วนร่วม วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์แบบอุปนัย และตรวจสอบแบบสามเส้าด้านวิธีรวบรวมข้อมูลเพื่อตรวจสอบความถูกต้องของข้อมูล ผลการวิจัย พบว่า ชุมชนมีวิถีชีวิตเกี่ยวข้องกับวัฒนธรรม ประเพณี ความเชื่อในการดูแลสุขภาพ ที่ถ่ายทอดกันมาตั้งแต่บรรพบุรุษควบคู่ไปกับระบบการแพทย์สมัยใหม่ ส่งผลให้การดูแลและรักษาสุขภาพ ของชุมชนจะพึ่งพิงและเกี่ยวข้องกับระบบการแพทย์พื้นบ้าน ระบบการแพทย์สมัยใหม่ และระบบการแพทย์ภาคประชาชนในการบำบัดรักษาโรคเมื่อเกิดการเจ็บป่วย การจัดการด้านสุขภาพของชุมชน พบว่า การควบคุมโรคติดต่อที่เป็นปัญหาของชุมชนได้รับความร่วมมือทั้งจากชุมชนและผู้ที่เกี่ยวข้อง แต่กิจกรรมด้านการส่งเสริมสุขภาพของชุมชนมีจำนวนน้อย ประชาชนส่วนใหญ่ไม่มีค่านิยมในการสร้างเสริมสุขภาพด้วยการออกกำลังกาย รูปแบบการจัดการระบบสุขภาพภาคประชาชนโดยการมีส่วนร่วมของชุมชน เป็นการทำงานที่เกิดขึ้นภายใต้การตัดสินใจและความต้องการของชุมชน ประชาชนมีส่วนร่วมในการวิเคราะห์ปัญหาร่วมกันเพื่อกำหนดแนวทางการแก้ไขที่สอดคล้องกับวิถีชุมชน รวมทั้งจัดทำแผนพัฒนาสุขภาพและจัดกิจกรรมที่มีความเหมาะสมกับบริบทของชุมชนโดยการมีส่วนร่วมของทุกฝ่าย มีคณะกรรมการส่งเสริมสุขภาพชุมชนเป็นผู้ขับเคลื่อนการดำเนินงาน มีกลุ่มต่าง ๆ ในชุมชนเป็นผู้รับผิดชอบหลักในการดำเนินกิจกรรม รูปแบบการจัดการนี้ทำให้ประชาชนเกิดความตระหนักและเห็นความสำคัญของสุขภาพ มีความสนใจเข้าร่วมกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพของชุมชนมากขึ้น