การผลิตพริกหวานปลอดสารพิษโดยใช้น้ำสกัดทางชีวภาพในระบบไฮโดรโปนิกเพื่อทดแทนการใช้สารละลาย ปุ๋ยเคมีของเกษตรกรตำบลโป่งแยง อำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่

Abstract

การศึกษาวิจัยในครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อการประยุกต์ใช้น้ำสกัดทางชีวภาพในการปลูกพริกหวานด้วยระบบไฮโดรโปนิกสำหรับเกษตรกรตำบลโป่งแยง อำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่ โดยมีการศึกษาวิจัย 3 ประเด็น คือ 1) การศึกษาข้อมูลพื้นฐานและสภาพการณ์การปลูกพริกหวานของเกษตรกรตำบลโป่งแยง 2) การศึกษากระบวนการหมักน้ำสกัดทางชีวภาพจากผักและผลไม้ 3) การทดลองการใช้น้ำสกัดชีวภาพในการปลูกพริกหวานในระดับแปลงเพาะปลูก ซึ่งพบว่าตำบลโป่งแยงเป็นแหล่งเกษตรกรรมพืชเศรษฐกิจ พริกหวานที่สำคัญแห่งหนึ่งของเชียงใหม่ โดยใช้ระบบการปลูกแบบไม่ใช้ดิน (hydropronic) มีการให้ปุ๋ยและธาตุอาหารกับพริกหวานในรูปแบบสารละลายด้วยระบบน้ำหยด โดยใน 1 ชุดการปลูกพริกหวานซึ่งมีระยะเวลา 209-330 วัน ใช้มีการใช้ปุ๋ยเคมีและฮอร์โมนรวมจำนวน 25 ชุดๆ คิดเป็นต้นทุนประมาณ 120,000-130,000 บาท คณะผู้วิจัยได้ทำการศึกษาการผลิตน้ำสกัดชีวภาพจากวัตถุดิบที่ประกอบไปด้วยเศษผักเหลือทิ้งจากโรงงานโครงการหลวง จังหวัดเชียงใหม่ และผลไม้สุกงอมที่ได้จากตลาดเมืองใหม่ จังหวัดเชียงใหม่ โดยใช้หัวเชื้อจุลินทรีย์สำเร็จรูปต่างกันจำนวน 5 ชนิด ได้แก่ สูตร MMO-01, MMO-02, MMO-03, พด.2 และ พด.3 จากนั้นทำการวิเคราะห์คุณภาพของน้ำสกัดชีวภาพแต่สูตร เพื่อคัดเลือกสูตรที่ดีที่สุดและนำไปใช้ต่อไป ผลการทดลองพบว่าหัวเชื้อสูตร MMO-02 สามารถใช้ผลิตน้ำสกัดชีวภาพจากผักและผลไม้ที่มีคุณภาพดีที่สุดเมื่อเทียบกับการใช้หัวเชื้อสูตรอื่นๆ โดยพบว่าเมื่อสิ้นสุดการหมักในสัปดาห์ที่ 5 สามารถตรวจพบเชื้อแบคทีเรียแลกติกจำนวน 7.94 (log[cfu/ml]) ยับยั้งการเจริญของ Salmonella-Shigella spp. ได้ตั้งแต่สัปดาห์ที่ 1 พบปริมาณอินทรีย์วัตถุ ไนโตรเจนทั้งหมด ฟอสฟอรัสทั้งหมด โพแทสเซียมทั้งหมด แคลเซียมทั้งหมด และแมกนีเซียมทั้งหมด เท่ากับ 13.78, 0.28, 0.08, 1.18, 0.24 และ 0.20 เปอร์เซ็นต์ ตามลำดับ มีค่าความเป็นกรด-ด่างและค่าการนำไฟฟ้าเท่ากับ 3.99 และ 15.06 dS/m ตามลำดับ จึงได้คัดเลือกหัวเชื้อสูตรนี้สำหรับผลิตน้ำสกัดชีวภาพจากผักและผลไม้เพื่อใช้ทดแทนปุ๋ยเคมีสำหรับปลูกพริกหวานต่อไป การทดสอบประสิทธิภาพของน้ำหมักชีวภาพที่ได้จากวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตรกับต้นกล้าพริกหวานในระบบไฮโดรโปนิค โดยการทดลองแบ่งเป็น 6 กรรมวิธี คือ น้ำ ปุ๋ยเคมี ปุ๋ยเคมีผสมน้ำหมักเจือจาง 8 เท่าในอัตราส่วน 1:1 น้ำหมักเจือจาง 8 เท่า น้ำหมักเจือจาง 16 เท่า และน้ำหมักเจือจาง 32 เท่า บันทึกความสูง ลักษณะต้น จำนวนผล และวิเคราะห์ปริมาณธาตุไนโตรเจน (N) ฟอสฟอรัส (P) โพแทสเซียม (K) แคลเซียม (Ca) และแมกนีเซียม (Mg) ที่สะสมในต้นพริกหวานพบว่า การใช้น้ำหมักที่เจือจาง 16 เท่า และ 32 เท่า สามารถทำให้พริกหวานมีการเจริญและพัฒนาการได้ตามปกติ แม้จะน้อยกว่าการใช้การปุ๋ยเคมี แต่ยังให้ผลดีกว่าการใช้น้ำ การใช้น้ำหมักชีวภาพสามารถนำมาใช้ลดการใช้ปุ๋ยเคมีที่มีราคาสูงได้ เพื่อลดต้นทุนการผลิต แต่ต้องมีการทดสอบความเข้มข้นที่เหมาะสมของน้ำหมักชีวภาพก่อนนำไปใช้จริง