โครงการวิจัยการพัฒนากระบวนการผลิตของกลุ่มผู้ผลิตผ้าฝ้ายทอมือ กรณีศึกษา : กลุ่มผ้าฝ้ายทอมือบ้านดอนหลวง ตำบลแม่แรง อำเภอป่าซาง จังหวัดลำพูน

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาสภาพทั่วไป ศักยภาพและบริบทของกลุ่มผู้ผลิตผ้าฝ้าย ทอมือบ้านดอนหลวง ศึกษาต้นทุนการผลิต รายรับและกำไรและพัฒนากระบวนการผลิตของกลุ่มผู้ผลิตผ้าฝ้ายทอมือบ้านดอนหลวง ตำบลแม่แรง อำเภอป่าซาง จังหวัดลำพูน โดยใช้กลุ่มตัวอย่างที่เป็นเจ้าของกิจการทั้งหมดจำนวน 16 ราย รูปแบบของการวิจัยเป็นการวิจัยแบบประยุกต์ทั้งการวิจัยเชิงปริมาณและมีการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมของชุมชนประกอบกัน การวิเคราะห์ข้อมูลใช้สถิตร้อยละ ค่าความถี่ ค่าเฉลี่ย ค่าความแปรปรวนและค่าความเบี่ยงเบนมาตรฐาน การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมด้วยการเปิดเวทีชาวบ้านศึกษาปัญหา อุปสรรคและหาแนวทางการดำเนินการที่เหมาะสมของกลุ่มวิสาหกิจชุมชน จัดทำโครงการศึกษาดูงานกลุ่มผู้ผลิตผ้าฝ้ายทอมือที่อำเภอจอมทอง อำเภอฮอดและอำเภอดอยเต่า จังหวัดเชียงใหม่เพื่อแลกเปลี่ยนเรียนรู้ถึงปัญหาอุปสรรคในการผลิตและการรวมกลุ่มของกลุ่มผู้ผลิตอื่นๆ และจัดทำโครงการอบรมเชิงปฏิบัติการเพื่อพัฒนากระบวนการผลิตและการออกแบบผลิตภัณฑ์ของกลุ่มผู้ผลิตผ้าฝ้ายทอมือบ้านดอนหลวงเพื่อสร้างแนวคิดในการออกแบบผลิตภัณฑ์ใหม่ๆ กระตุ้นให้เกิดแนวคิดสร้างสรรค์ผลงานที่เป็นอัตลักษณ์ของชุมชน จากผลการวิเคราะห์ข้อมูลพบว่า ลักษณะกิจการผลิตแบ่งเป็น 4 ลักษณะ คือ กิจการทอผ้า กิจการตัด-เย็บผ้าทอเป็นผลิตภัณฑ์ กิจการทอผ้าและตัด-เย็บครบวงจรและกิจการทอตุง ผู้ผลิตส่วนใหญ่เป็น ผู้ดำเนินกิจการตัด-เย็บผ้าทอเป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆ เช่น ผลิตผ้าม่าน ไส้หมอนหนุน เสื้อกระดุมจีนแขนสั้น เสื้อมัดย้อม กล่องทิชชูกลมติดหัวช้าง กางเกงขาก๊วย ผ้าปูโต๊ะ หมวกผ้าทอ กระเป๋าใบใหญ่ กล่องทิชชูกลม เป็นต้น ผลการวิเคราะห์ข้อมูลต้นทุนการผลิต การตั้งราคาขายและผลตอบแทนพบว่า ส่วนใหญ่ร้อยละของผลตอบแทนจากการขายส่งค่อนข้างต่ำคือ มีผลตอบแทนจากการผลิตที่ต่ำกว่าร้อยละ 10 ถึง 7 รายการจาก 12 รายการที่ผลิตหรือคิดเป็นร้อยละ 58.3 มีรายการผลิตที่ให้ผลตอบแทนอยู่ระหว่างร้อยละ 10.0 – 20.0 จำนวน 4 รายการคิดเป็นร้อยละ 33.3 และมีเพียง 1 รายการที่ให้ผลตอบแทนมากกว่าร้อยละ 20.0 ดังนั้นผู้ผลิตหลายรายจึงแก้ปัญหานี้ด้วยการจำหน่ายผลิตภัณฑ์ด้วยการขายปลีก สำหรับผลตอบแทนจากการขายปลีกผู้ผลิตจะได้รับผลตอบแทนระหว่างร้อยละ 11.1-38.7 สำหรับปัญหาของผู้ผลิตจากการสำรวจพบว่า ปัญหาการขาดผู้สืบทอดการทอผ้าฝ้ายเป็นปัญหาที่สำคัญอันดับแรก รองลงมาคือปัญหาราคาวัตถุดิบสูง ปัญหาการขาดช่างฝีมือดี ปัญหาการขาดความรู้ในการพัฒนาผลิตภัณฑ์ ปัญหาการขาดเทคโนโลยีการผลิตและการออกแบบและปัญหาการขาดความรู้ทางการตลาด การพัฒนากระบวนการผลิตของกลุ่มผู้ผลิตผ้าฝ้ายทอมือบ้านดอนหลวงการวิจัยได้ดำเนินโครงการฝึกอบรมเชิงปฏิบัติการเพื่อพัฒนาและปรับปรุงกระบวนการผลิตผ้าฝ้ายทอมือ บ้านดอนหลวงโดยมีวัตถุประสงค์เพื่อให้สมาชิกวิสาหกิจชุมชนผู้ผลิตผ้าฝ้ายทอมือ บ้านดอนหลวงปรับปรุงและพัฒนารูปแบบผลิตภัณฑ์และออกแบบลายผ้าได้มากขึ้น กระตุ้นให้สมาชิกวิสาหกิจชุมชนผู้ผลิตผ้าฝ้ายทอมือพัฒนาและปรับปรุงประสิทธิภาพการผลิตของตนให้ดีขึ้นสามารถหาตลาดและหาช่องทางการจัดจำหน่ายได้เพิ่มขึ้น ผลการประเมินโครงการพบว่าผู้เข้ารับการอบรมมีความพึงพอใจการจัดฝึกอบรมในระดับมากถึงมากที่สุด สมาชิกกลุ่มผู้ผลิตผ้าฝ้ายทอมือบ้านดอนหลวงมีความสนใจและเข้าร่วมโครงการดังกล่าวจำนวนมาก อย่างไรก็ตามผลิตภัณฑ์จากผ้าฝ้ายทอมือเป็นสินค้าในลักษณะของแฟชั่นความนิยมของตัวสินค้ามีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว ดังนั้นการอบรมด้านการออกแบบผลิตภัณฑ์จะต้องดำเนินการอย่างต่อเนื่องและสม่ำเสมอเพื่อให้ทันกับสถานการณ์ของแฟชั่นที่เปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว ปัญหาการขาดผู้สืบทอดการทอผ้าฝ้ายนั้นทุกๆ ฝ่ายจะต้องช่วยกันรณรงค์เพื่อให้เยาวชนคนรุ่นใหม่หันมาสนใจภูมิปัญญาของบรรพบุรุษที่สั่งสมกันมาเป็นระยะเวลาที่ยาวนาน โดยเฉพาะอย่างยิ่งองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่อยู่ใกล้ชิดกับชุมชนจะต้องพยายามเปิดโอกาสให้เยาวชนเข้ามามีบทบาทในการสืบทอดภูมิปัญญาท้องถิ่นในเรื่องการทอผ้าและการผลิตผลิตภัณฑ์จากผ้าฝ้ายทอมือและจะต้องกำหนดเป็นนโยบายขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในการส่งเสริมให้เยาวชนอนุรักษ์และสืบทอดภูมิปัญญาในการทอผ้าด้วยการจัดสรรงบประมาณในการส่งเสริมการอนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่น โดยให้สถานศึกษาและผู้ปกครองเข้ามามีส่วนร่วมกำหนดกิจกรรมต่างๆ ส่วนการแก้ปัญหาเรื่องผลตอบแทนจากการผลิตต่ำนั้นผู้ผลิตจะต้องให้ความสำคัญกับการพัฒนาผลิตภัณฑ์และการออกแบบผลิตภัณฑ์ให้มีความแตกต่างจากผู้ผลิตแหล่งอื่นๆ และจะต้องสร้างอัตลักษณ์ผลิตภัณฑ์ที่เป็นของตนเอง โดยเฉพาะอย่างยิ่งคุณภาพของสินค้าจะต้องยกระดับคุณภาพให้สูงขึ้นพร้อมทั้งพัฒนาบรรจุภัณฑ์และตราสินค้าของตนเองให้เป็นรู้จักและยอมรับในคุณภาพซึ่งจะทำให้สามารถกำหนดราคาสินค้าให้สูงขึ้นได้