ปัจจัยที่มีผลต่อความเต็มใจจ่ายค่าบริการบำบัดน้ำเสียของประชาชน ในเขตเทศบาลนครเชียงใหม่

Abstract

การวิจัยเรื่อง ปัจจัยที่มีผลต่อความเต็มใจจ่ายค่าบริการบำบัดน้ำเสียของประชาชนในเขตเทศบาลนครเชียงใหม่ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความเต็มใจจ่ายค่าบริการบำบัดน้ำเสียของประชาชนในเขตเทศบาลนครเชียงใหม่ และศึกษาถึงปัจจัยที่มีผลต่อความเต็มใจจ่ายในเรื่องดังกล่าวรวมทั้งรูปแบบและวิธีการจัดเก็บค่าบริการบำบัดน้ำเสียของหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เป็นการวิจัยเชิงสำรวจ (Survey research) โดยใช้แบบสอบถาม (Questionnaire) ในการสัมภาษณ์กลุ่มตัวอย่างที่สุ่มจากประชากรในพื้นที่ศึกษา จำแนกเป็นกลุ่มตัวอย่างประเภทครัวเรือน จำนวน 405 ราย และกลุ่มตัวอย่างประเภทสถานประกอบการ จำนวน 264 ราย รวม 669 ราย และนำมาวิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติ ได้แก่ ค่าร้อยละ (Percentage) ค่าเฉลี่ยเลขคณิต (Mean: ) ค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) การวิเคราะห์การผันแปรทางเดียว (One-way ANOVA) การวิเคราะห์ถดถอยพหุแบบขั้นตอน (Stepwise Multiple Regression Analysis) จากการศึกษา พบว่า กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่มีความเต็มใจจ่ายค่าบริการบำบัดน้ำเสียอยู่ในระดับมาก คิดเป็นร้อยละ 59.2 โดยกลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่มีความเต็มใจจ่ายค่าบริการบำบัดน้ำเสียอยู่ในช่วง 26 – 50 บาทต่อเดือน คิดเป็นร้อยละ 31.0 โดยรวมมีความเต็มใจจ่ายค่าบริการบำบัดน้ำโดยเฉลี่ย 114.06 บาทต่อเดือน โดยสถานประกอบการมีความเต็มใจจ่ายค่าบริการบำบัดน้ำเสียโดยเฉลี่ยสูงกว่ากลุ่มครัวเรือน โดยมีค่าเฉลี่ยเท่ากับ 187.10 และ 63.65 บาทต่อเดือนตามลำดับ ในขณะที่ความเต็มใจจ่ายค่าบริการบำบัดน้ำเสีย เมื่อคิดเป็นสัดส่วนตามปริมาณน้ำประปาที่ใช้ พบว่ากลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่มีความเต็มใจจ่าย ในอัตรา 1 – 1.50 บาทต่อลูกบาศก์เมตร คิดเป็นร้อยละ 33.9 ทั้งนี้กลุ่มตัวอย่างที่ศึกษามีความเต็มใจจ่ายเฉลี่ย 2.26 บาทต่อลูกบาศก์เมตร โดยสถานประกอบการมีความเต็มใจจ่ายเฉลี่ยสูงกว่ากลุ่มครัวเรือน โดยมีค่าเฉลี่ยเท่ากับ 2.55 และ 2.07 บาท ต่อลูกบาศก์เมตรตามลำดับส่วนหลักและวิธีการคำนวณค่าบริการบำบัดน้ำเสียเพื่อดำเนินการจัดเก็บ กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่เห็นว่าควรใช้วิธีคิดเป็นสัดส่วนตามปริมาณน้ำประปาที่ใช้ คิดเป็น ร้อยละ 44.0 ส่วนวิธีการจัดเก็บค่าบริการบำบัดน้ำเสีย กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่ระบุว่าควรเก็บเป็นรายเดือนพร้อมกับค่าน้ำประปา คิดเป็นร้อยละ 45.2 และเห็นว่าเทศบาลนครเชียงใหม่ ควรเป็นหน่วยงานที่รับผิดชอบในการจัดเก็บค่าบริการบำบัดน้ำเสีย คิดเป็นร้อยละ 79.7 ทั้งนี้ประชาชนคาดหวังว่าคุณภาพน้ำในแม่น้ำลำคลองน่าจะสะอาดขึ้น ภายหลังจากประชาชนให้ความร่วมมือจ่ายค่าบริการบำบัดน้ำเสียแล้ว คิดเป็นร้อยละ 70.0 จากการวิเคราะห์การผันแปรทางเดียว พบว่า 1) ตัวแปรปัจจัยส่วนบุคคล ด้านสถานะของผู้ให้สัมภาษณ์ ระดับการศึกษา จำนวนสมาชิก และรายได้ มีความเต็มใจจ่ายค่าบริการบำบัดน้ำเสียแตกต่างกัน อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.001 ส่วนตัวแปรด้านอายุ อาชีพหลักของหัวหน้าครัวเรือน มีความเต็มใจจ่ายค่าบริการบำบัดน้ำเสียแตกต่างกัน อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.01 2) ตัวแปรปัจจัยด้านการใช้น้ำ ด้านปริมาณการใช้น้ำประปา ค่าใช้จ่ายน้ำประปา มีความ- เต็มใจจ่ายค่าบริการบำบัดน้ำเสียแตกต่างกัน อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.001 ส่วนตัวแปรระยะห่างของทำเลที่ตั้งจากแม่น้ำลำคลอง กับความเต็มใจจ่ายค่าบริการบำบัดน้ำเสีย พบว่าเป็นความสัมพันธ์ที่ไม่มีนัยสำคัญทางสถิติ 3) ตัวแปรปัจจัยด้านจิตวิทยา ด้านระดับความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับปัญหาน้ำเสีย มีความเต็มใจจ่ายค่าบริการบำบัดน้ำเสียแตกต่างกัน อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.001 ส่วนตัวแปรระดับการรับรู้ข่าวสาร มีความเต็มใจจ่ายค่าบริการบำบัดน้ำเสียแตกต่างกัน อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.01 ส่วนตัวแปรทัศนคติที่มีต่อปัญหาน้ำเสีย กับความเต็มใจจ่ายค่าบริการบำบัดน้ำเสีย พบว่าเป็นความสัมพันธ์ที่ไม่มีนัยสำคัญทางสถิติ จากผลการวิเคราะห์ถดถอยพหุแบบขั้นตอน พบว่า ปัจจัยที่มีผลต่อความเต็มใจจ่ายค่าบริการบำบัดน้ำเสีย ได้แก่ ตัวแปรด้านค่าใช้จ่ายน้ำประปา ปริมาณการใช้น้ำประปา ระยะห่างของทำเลที่ตั้งจากแม่น้ำลำคลอง รายได้เฉลี่ยต่อเดือน และอายุ โดยสามารถอธิบายความแปรปรวน หรือพยากรณ์ตัวแปรตามได้ร้อยละ 50.1 (ค่า R2 = 0.501)จากผลการศึกษาดังกล่าว หน่วยงานที่เกี่ยวข้องควรให้ความสำคัญกับการเผยแพร่ข้อมูลข่าวสารทางสื่อประเภทต่างๆ อย่างแพร่หลาย เพื่อให้ประชาชนในเขตเทศบาลนครเชียงใหม่ได้เกิดความตระหนัก และเข้ามามีส่วนร่วมรับผิดชอบในการจ่ายค่าบริการบำบัดน้ำเสียตามโครงการระบบรวบรวมน้ำเสียและระบบบำบัดน้ำเสียของเทศบาลนครเชียงใหม่ที่กำลังดำเนินการ เพื่อเป็นการช่วยกันรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมของแม่น้ำลำคลองในเขตเทศบาลนครเชียงใหม่ให้ยั่งยืนต่อไป