การศึกษาข้อมูลด้านบริบทชุมชน การค้าชายแดนไทย – จีนตอนใต้ที่มีผลต่อรูปแบบผลิตภัณฑ์งานหัตถกรรมช่าง 10 สาขาของภาคเหนือตอนบน

Abstract

การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์ของการวิจัย คือ 1) เพื่อศึกษาข้อมูลด้านบริบทชุมชนด้านสังคม วัฒนธรรม ประเพณี และข้อมูลทางกายภาพในพื้นที่จีนตอนใต้ 2) เพื่อศึกษาปัจจัย และพฤติกรรมการเลือกซื้อสินค้าเพื่ออุปโภคและบริโภคของผู้บริโภคในพื้นที่จีนตอนใต้ และ 3) เพื่อศึกษาการรับรู้ และความต้องการผลิตภัณฑ์หัตถกรรมไทยของกลุ่มผู้บริโภค ในพื้นที่จีนตอนใต้ ที่มีผลต่องานหัตถกรรมช่าง 10 สาขาของภาคเหนือตอนบน การวิจัยครั้งนี้ใช้วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Methods) และวิธีวิจัยแบบเชิงปริมาณ (Quantitative Methods) ประชากร ได้แก่ ผู้บริโภคในตลาดจีนตอนใต้ในพื้นที่นครคุนหมิง มณฑลยูนนาน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ แบบสอบถามเรื่อง การรับรู้และความต้องการด้านงานหัตถกรรมไทยของผู้บริโภคในจีนตอนใต้ที่มีผลการรูปแบบงานหัตถกรรมช่าง 10 สาขา ของภาคเหนือตอนบน ผลการวิจัย พบว่า บริบทชุมชนนครคุนหมิง เป็นเมืองเอกและเป็นเมืองที่มีศักยภาพมากที่สุดในยูนนาน ตั้งอยู่ตรงกลางค่อนไปทางเหนือของมณฑลติดกับทะเลสาบเตียนฉือ ปัจจุบันมีประชากรประมาณ 6.2 ล้านคน และเนื่องจากเป็นเมืองที่มีอุณหภูมิอบอุ่นตลอดทั้งปี คุนหมิงจึงมีอีกชื่อว่า “เมืองฤดูใบไม้ผลิ” คุนหมิงมีขนาดเศรษฐกิจใหญ่ที่สุดของยูนนาน และกำลังก่อสร้างพัฒนาเมือง เพื่อให้เป็นศูนย์กลางการติดต่อค้าขายกับประเทศต่าง ๆ ในภูมิภาคเอเชียใต้ และเชื่อมโยงการคมนาคมทางรถไฟและทางรถยนต์เชื่อมโยงกับเมืองต่าง ๆ ในประเทศไทย เวียดนาม และลาว ไปสู่ท่าเรือทางทะเล และ บริบทชุมชนเมืองเชียงรุ่ง เขตปกครองตนเองชนชาติไทสิบสองปันนา ถือว่าเป็นเมืองที่อยู่ใกล้ประเทศไทยมากที่สุด ซึ่งสถานะของเมืองสิบสองปันนา จัดเป็น “จังหวัดปกครองตนเอง” ของชาวไทหรือไต ตั้งอยู่ทางใต้สุดของยูนนาน มีความหมายว่า “นาสิบสองพันปัน” หรือ “นา 12,000 ผืน” ซึ่งหมายถึง “เมือง 12 เมือง” มีพรมแดนติดกับแขวงหลวงน้ำทา แขวงพงสาลี ของประเทศลาว และรัฐฉาน ของประเทศพม่า โดยมีชายแดนระยะทางประมาณ 966 กิโลเมตร สิบสองปันนามีแม่น้ำหลานชาง (แม่น้ำโขง) ไหลผ่านตอนกลางเชื่อกันว่า ในสมัยโบราณ เคยเป็นที่ตั้งของอาณาจักรน่านเจ้าด้วย สิบสองปันนามีเมืองสำคัญ คือ เมืองจิ่งหง อำเภอเหมิงไห่ (Menghai) และอำเภอเหมิ่งล่า (Mengla) ปัจจุบันมีประชากรอาศัยอยู่ราว 880,000 คน โดยเป็นชาวไท/ไต ร้อยละ 30 ของประชากรทั้งหมด อุตสาหกรรมที่สำคัญของสิบสองปันนาส่วนใหญ่เป็นอุตสาหกรรมพื้นเมือง และอุตสาหกรรมท่องเที่ยวซึ่งกำลังเติบโตขึ้นอย่างรวดเร็ว พฤติกรรมการเลือกซื้อสินค้าเพื่ออุปโภคและบริโภคของชาวคุนหมิง สภาพโดยรวมเป็นเมืองที่กำลังพัฒนา ประชาชนมีศักยภาพในการบริโภคสินค้าเหมือนกับผู้บริโภคในเมืองใหญ่ทั่วไป ดังนั้น พฤติกรรมการบริโภคสินค้าต่าง ๆ จะเหมือนกับผู้บริโภคของจีนในใหญ่อื่น ๆ ที่กำลังพัฒนาเช่นเดียวกัน ผู้บริโภคนิยมใช้สินค้าที่มีคุณภาพ ปลอดภัย และสินค้าแบรนด์เนม รวมถึงเปิดใจรับและบริโภคสินค้าจากประเทศอื่น ๆ ด้วย โดยเฉพาะสินค้าของไทยทั้งผลไม้ อาหาร อาหารแห้ง ผลิตภัณฑ์ขนมประเภทต่าง ๆ ได้รับความนิยมในคุนหมิงเป็นอย่างมาก พฤติกรรมการเลือกซื้อสินค้าเพื่ออุปโภคและบริโภคของชาวสิบสองปันนา การเลือกซื้อสินค้าของชาวสิบสองปันนา โดยเฉพาะในเมืองเชียงรุ่ง โดยส่วนใหญ่ผู้บริโภคในเมืองมีลักษณะคล้ายผู้บริโภคในเมืองขนาดใหญ่ของจีน เช่นที่ เมืองคุนหมิง ยี่ซี เป็นต้น ผู้บริโภคมีกำลังซื้อ ความต้องการบริโภคสินค้า มีลักษณะคล้ายกัน แต่หากเป็นรอบนอกหรือเขตอื่น ๆ ลักษณะของผู้บริโภคจะมีกำลังซื้อที่น้อยลง อีกทั้ง รสนิยมของผู้บริโภคที่อาศัยอยู่ในเขตเมืองจะมีรูปแบบที่เป็นเอกลักษณ์แตกต่างไปจากผู้บริโภครอบนอก อีกทั้ง ประชากรส่วนใหญ่เป็นชนกลุ่มน้อย ชาวเขาเผ่าต่าง ๆ ดังนั้น รูปแบบการบริโภคที่เป็นความทันสมัย หรือเทคโนโลยีอาจจะยังไม่ได้รับความสนใจเท่าที่ควร เพราะเนื่องจากรายได้ที่เป็นปัจจัยหลัก อีกทั้ง หากจะนำสินค้าที่เป็นหัตถกรรมจากไทยมาจำหน่ายก็อาจไม่ได้รับความนิยมเท่าที่ควรเพราะเนื่องจากสินค้าของชนเผ่า หรือชนกลุ่มน้อยต่าง ๆ เป็นสินค้าหัตถกรรมคล้ายคลึงกับของไทย การรับรู้ และความต้องการผลิตภัณฑ์หัตถกรรมไทยของกลุ่มผู้บริโภค ในพื้นที่จีนตอนใต้ ที่มีผลต่องานหัตถกรรมช่าง 10 สาขาของภาคเหนือตอนบน สินค้าที่ผู้ตอบแบบสอบถามคิดว่าใช่งานหัตถกรรม ของฝาก ของที่ระลึก ที่ขึ้นชื่อของไทย 5 อันดับแรก คือ ไม้แกะสลัก เครื่องเงิน / งานโลหะ กระดาษสา ผ้าไหม และงานจักสาน ด้านปัจจัยส่วนผสมทางการตลาดที่ส่งผลต่อการตัดสินใจซื้อ ได้แก่ ปัจจัยด้านผลิตภัณฑ์ ปัจจัยด้านราคา ปัจจัยด้านสถานที่/การจัดจำหน่าย ปัจจัยด้านการส่งเสริมการตลาด