การจัดการเรียนรู้เพื่อเพิ่มศักยภาพ ของทรัพยากรมนุษย์ต่อการยกระดับเศรษฐกิจ และสังคมของภาคชนบทและชุมชนเมือง จังหวัดเชียงใหม่

Abstract

การจัดการเรียนรู้เพื่อเพิ่มศักยภาพทรัพยากรมนุษย์ต่อการยกระดับเศรษฐกิจและสังคมของภาคชนบทและชุมชนเมืองจังหวัดเชียงใหม่มีวัตถุประสงค์ของการศึกษาคือ ศึกษาการจัดการเรียนรู้เพื่อเพิ่มศักยภาพทรัพยากรมนุษย์ต่อการยกระดับเศรษฐกิจและสังคมของภาคชนบทและชุมชนเมืองจังหวัดเชียงใหม่ วิธีการศึกษาใช้วิธีการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม และการวิเคราะห์สถานการณ์กับกลุ่มเป้าหมายคือองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในจังหวัดเชียงใหม่ จำนวน 58 ตำบล 19 อำเภอ ตามแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของท้องถิ่น โดยมีชุมชนที่มีความสนใจในการพัฒนาทางด้านเศรษฐกิจจำนวน 32 แห่ง และพัฒนาด้านสังคมจำนวน 26 แห่งกลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัยสำหรับการพัฒนาทางด้านเศรษฐกิจและสังคม คือนายกอปท. ปลัดอปท. หรือเจ้าหน้าที่ที่รับผิดชอบในแผนการพัฒนาเศรษฐกิจหรือสังคมที่ส่งเข้าร่วมโครงการจัดการเรียนรู้ร่วมกับนักวิจัยท้องถิ่นละ 1 คน รวม 58 คน และตัวแทนภาคชุมชนที่มีบทบาทสำคัญในการพัฒนาเศรษฐกิจหรือสังคมตามแผนพัฒนาที่ส่งเข้าร่วมโครงการจัดการเรียนรู้ร่วมกับทีมวิจัยชุมชนละ 1 คน รวม 58 คน ใช้วิธีการสุ่มตัวอย่างแบบเจาะจง เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยคือ แบบสำรวจศักยภาพข้อมูลพื้นฐานของชุมชนที่เกี่ยวข้องกับเศรษฐกิจและสังคม แบบประเมินศักยภาพทรัพยากรมนุษย์ที่เป็นกลุ่มตัวอย่าง ด้านความคิด ด้านการบริหารจัดการ ทักษะความรู้ความสามารถ ความมุ่งมั่นตั้งใจและความร่วมมือ การวิเคราะห์ข้อมูลใช้สถิติเชิงพรรณา โดยค่าสถิติที่ใช้คือ ร้อยละผลการวิจัยพบว่า การจัดการเรียนรู้เพื่อเพิ่มศักยภาพของทรัพยากรมนุษย์ต่อการยกระดับเศรษฐกิจและสังคมของภาคชนบทและชุมชนเมืองจังหวัดเชียงใหม่ในด้านเศรษฐกิจและสังคม ได้แก่ การจัดการเรียนรู้ในการวิเคราะห์ศักยภาพตนเองอันเป็นพื้นฐานที่สำคัญที่ทำให้การพัฒนาคนเป็นไปได้อย่างถูกต้อง ถูกทิศทางและมีประสิทธิภาพ การจัดการเรียนรู้ในการนำองค์ความรู้ไปทดลองใช้และปฏิบัติจริงในการบริหารจัดการภายในกลุ่มหรือชุมชนโดยมีการวางแผนการดำเนินงานที่สอดคล้องกับวิสัยทัศน์ มีเป้าหมายการดำเนินงานที่ชัดเจน มีการจัดคนเข้าทำงานตรงตามความรู้ความสามารถตามตำแหน่งหน้าที่การจัดการเรียนรู้ด้านการบริหารจัดการผลิตที่มีประสิทธิภาพ ได้แก่ การคิดวิเคราะห์ต้นทุนการผลิต การปรับปรุงและพัฒนาผลิตภัณฑ์เพื่อเพิ่มมูลค่าของสินค้า การบริหารจัดการด้านการตลาดโดยการเชื่อมโยงเครือข่ายภาคีผู้ประกอบการภายในชุมชนในการให้ความช่วยเหลือเกี่ยวกับการผลิต การแนะนำลูกค้าให้ซึ่งกันและกันโดยมีหน่วยงานของรัฐให้การสนับสนุนและกระตุ้นให้เกิดการเชื่อมโยงเครือข่ายภาคีของผู้ประกอบการภายในชุมชนการจัดการเรียนรู้ในการคิดเชิงสร้างสรรค์โดยทำการคิดและแก้ไขปัญหาภายในชุมชน ทำการคิดค้นและเสาะแสวงหาวิธีการแนวทางในการปรับปรุงและพัฒนาตลอดจนต่อยอดการดำเนินงานในการพัฒนาชุมชนที่ได้ผลและเห็นเป็นรูปธรรมที่ชัดเจน มีการเชื่อมโยงกิจกรรมและขยายผลการทำกิจกรรมและกำหนดไว้ในแผนพัฒนาของชุมชนการจัดการเรียนรู้ในการถ่ายทอดองค์ความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นให้แก่ เด็กและเยาวชนมีฐานการเรียนรู้ภายในชุมชนเพื่อให้คนในชุมชนได้เรียนรู้ มีหลักสูตรความรู้เกี่ยวกับภูมิปัญญาท้องถิ่นเพื่อให้คนมาเรียนรู้การจัดการเรียนรู้ในการทำงานแบบมีส่วนร่วม การแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกันในการดำเนินงานระหว่างหน่วยงานภาครัฐและชุมชนผลการประเมินการเพิ่มศักยภาพของทรัพยากรมนุษย์ที่เป็นกลุ่มตัวอย่างในการวิจัย อันประกอบไปด้วย ศักยภาพด้านความคิด ศักยภาพด้านความรู้ความสามารถ ศักยภาพด้านจิตใจอันได้แก่ ความเสียสละ ความมีส่วนร่วมและศักยภาพด้านการบริหารจัดการทำการประเมิน2 ครั้ง คือก่อนเข้าร่วมโครงการจัดการเรียนรู้ฯ และภายหลังจากเข้าร่วมโครงการจัดการเรียนรู้ พบว่า กลุ่มตัวอย่างของทั้งอปทและภาคชุมชนในการพัฒนาด้านเศรษฐกิจที่มีการเพิ่มศักยภาพทั้ง 4 ด้าน มีจำนวน 17 อปท. ได้แก่ อปท. บ้านแปะ โปงทุ่ง สันผักหวาน แม่คือ สง่าบ้านน้ำแพร่ บ้านทับ บ้านเป้า กึ๊ดช้าง ห้วยทราย ดอนเปา แม่วิน ห้วยแก้ว บ้านหลวง ร้องวัวแดง สันกำแพง บวกค้าง โดยกลุ่มตัวอย่างที่เป็นตัวแทนของ อปท. ที่มีการเพิ่มศักยภาพมากที่สุดในภาพรวมคือ อปท.สันผักหวาน อำเภอหางดง คิดเป็นร้อยละ 47.66 รองลงมาคือ อปท.บ้านหลวง อำเภอแม่อาย คิดเป็นร้อยละ 41.41 และลำดับที่ 3 คือ อปท.ห้วยแก้ว อำเภอแม่ออน คิดเป็นร้อยละ 39.32 สำหรับกลุ่มตัวอย่างที่เป็นตัวแทนจากภาคชุมชนในการพัฒนาด้านเศรษฐกิจที่มีการเพิ่มศักยภาพมากที่สุดในภาพรวมคือชุมชน สันผักหวาน อำเภอหางดง คิดเป็นร้อยละ 76.30 รองลงมาคือชุมชนห้วยทราย อำเภอแม่ริม คิดเป็นร้อยละ 67.86 และลำดับที่ 3 คือ ชุมชนแม่คือ อำเภอดอยสะเก็ด คิดเป็นร้อยละ 41.66 กลุ่มตัวอย่างทั้งภาค อปท. และภาคชุมชนที่เข้าร่วมโครงการจัดการเรียนรู้เพื่อพัฒนาเศรษฐกิจที่ไม่มีการพัฒนาศักยภาพมีจำนวน 3 อปท. คือ อปท.ขี้เหล็ก อำเภอแม่แตงอปท.ทุ่งรวงทอง อำเภอแม่วาง และ อปท.บ้านกาด อำเภอแม่วางผลการประเมินศักยภาพของกลุ่มตัวอย่างที่เข้าร่วมโครงการจัดการเรียนรู้เพื่อพัฒนาด้านสังคม พบว่า กลุ่มตัวอย่างของทั้ง อปท. และภาคชุมชนที่มีการเพิ่มศักยภาพทั้ง 4 ด้าน มีจำนวน 14 อปท. ได้แก่ อปท.เทพเสด็จ สบเปิง ดอนแก้ว แม่แรม หนองแหย่ง ออนใต้ แช่ช้าง น้ำแพร่ แม่คะ สะลวง สันโป่ง สันกลาง หนองแฝก ตลาดใหญ่โดยกลุ่มตัวอย่างที่เป็นตัวแทนของ อปท.ในการพัฒนาด้านสังคมที่มีการเพิ่มศักยภาพมากที่สุดในภาพรวมคือ อปท.หนองแหย่ง อำเภอสันทราย คิดเป็นร้อยละ 23.91 รองลงมาคือ อปท.เทพเสด็จ อำเภอดอยสะเก็ด คิดเป็นร้อยละ 16.25 และลำดับที่ 3 คือ อปท.ออนใต้ อำเภอสันกำแพง คิดเป็นร้อยละ 13.03 สำหรับกลุ่มตัวอย่างที่เป็นตัวแทนจากภาคชุมชนในการพัฒนาด้านสังคมที่มีการเพิ่มศักยภาพมากที่สุดในภาพรวมคือชุมชนเทพเสด็จ อำเภอดอยสะเก็ด คิดเป็นร้อยละ 45.32 รองลงมาคือชุมชนออนใต้ อำเภอสันกำแพง คิดเป็นร้อยละ 28.92 และลำดับที่ 3 คือ ชุมชนสะลวง อำเภอแม่ริม คิดเป็นร้อยละ 18.76 กลุ่มตัวอย่างของทั้งภาค อปท. และชุมชนที่เข้าร่วมโครงการจัดการเรียนรู้เพื่อพัฒนาด้านสังคมที่ไม่มีการพัฒนาศักยภาพมีจำนวน 12 อปท. ได้แก่ อปท. ตลาดขวัญ ป่าเมี่ยง สันผีเสื้อ สันป่ายาง อินทขิล ริมเหนือ เหมืองแก้ว ทาเหนือ แสนไห บ้านปง สบแม่ข่า และหางดง