บทบาทและสถานภาพในครัวเรือนของสตรีชาวม้ง ช่วงพัฒนาโครงการหลวงหนองหอย ตำบลแม่แรม อำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่

Abstract

สังคมม้งในพื้นที่ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงหนองหอย ยุคดั้งเดิมเป็นสังคมยุคการทำเกษตรเพื่อการยังชีพ สังคมม้งยุคนี้เป็นยุคจารีตประเพณีดั้งเดิมที่ค่อนข้าง มีความเป็นเอกภาพ กล่าวคือ สมาชิกทุกคนต้องช่วยเหลือและพึ่งพากันบนพื้นฐานของเครือข่ายความสัมพันธ์ทางเครือญาติของผู้ชายเป็นหลัก การติดต่อกับโลกภายนอกยังมีน้อย ผู้หญิงม้งในยุคนี้จึงอยู่ใต้อำนาจของโครงสร้างสังคมที่ผู้ชายเป็นใหญ่และพึ่งพาผู้ชายเป็นหลัก ผู้ชายม้งจึงเป็นผู้มีอำนาจในสังคมระบบแซ่สกุล ปัจจุบันผู้หญิงม้งในพื้นที่โครงการหลวงหนองหอยเปลี่ยนไป นอกจากจะเป็นแม่ ศรีเรือนที่จะต้องทำงานทุกอย่างในบ้าน และงานในไร่แล้ว สิ่งที่เพิ่มขึ้นสำหรับผู้หญิงม้งคือ บทบาททางด้านเศรษฐกิจในครอบครัว สำหรับการดูแลอบรมเลี้ยงดูบุตรก็เปลี่ยนแปลงไปเช่นกัน ปัจจุบันในหมู่บ้านมีศูนย์รับเลี้ยงเด็กเล็กประจำหมู่บ้าน เด็กม้งส่วนใหญ่เมื่อมีอายุประมาณ 2 ขวบ ครอบครัวม้งจะเอาลูกของตนไปฝากที่ศูนย์เด็กเล็กเลี้ยง ในบางครอบครัวที่นับถือศาสนาคริสต์ ในวันเสาร์พ่อแม่ก็สามารถเอาลูกไปฝากไว้ให้โบสถ์ช่วยดูแลได้ด้วย เมื่อถึงเกณฑ์ที่เด็กจะต้องเข้าเรียนก็จะให้ลูกเข้าเรียนที่โรงเรียนประจำหมู่บ้าน โดยปฏิบัติเหมือนกันทั้งลูกผู้หญิงและลูกผู้ชาย การบริหารการเงินในครอบครัวม้ง ในพื้นที่โครงการหลวงหนองหอยปัจจุบันผู้ชายยังคงควบคุมเหมือนเดิม ส่วนการรักษาพยาบาลซึ่งเป็นเรื่องสำคัญของครอบครัวแม้มีโรงพยาบาลมากขึ้น และใช้ยาแผนปัจจุบันในการรักษาเป็นส่วนใหญ่ แต่ผู้หญิงม้งก็ยังจะต้องมีความรู้เรื่องสมุนไพรพื้นบ้านที่จะนำมาใช้ในการปฐมพยาบาลเบื้องต้นให้กับคนในครอบครัวเช่นเดิม เรื่องเครื่องนุ่งห่มในครอบครัวได้เปลี่ยนแปลงไปในปัจจุบันมีส่วนน้อยมากที่ผู้หญิงม้งจะปักผ้าใส่เองเพราะการแต่งกายของผู้หญิงม้งส่วนใหญ่โดยเฉพาะผู้หญิงที่สามสิบปีลงมาจะแต่งกายตามแฟชั่น การตัดเย็บเสื้อผ้าจะซื้อผ้าปักสำเร็จรูปจากในเมือง งานแม่บ้านทั่วไปยังคงเป็นหน้าที่หลักของผู้หญิง นอกจากบทบาทด้านต่าง ๆ ที่กล่าวมาแล้วผู้หญิงม้งบางคนในปัจจุบันได้เข้ามามีส่วนร่วมในการจัดการด้านเศรษฐกิจ ด้านสังคม การปกครองในชุมชน และได้รับโอกาสทางการศึกษามากขึ้น