การประยุกต์พระราชดำริเศรษฐกิจพอเพียงเพื่อสืบทอดภูมิปัญญาท้องถิ่น งานหัตถกรรมสาขาโลหะของจังหวัดเชียงใหม่

Abstract

การวิจัยเชิงคุณภาพครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์ของการวิจัยคือ ศึกษาบริบทและศักยภาพ ภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านงานหัตถกรรมโลหะในจังหวัดเชียงใหม่ วิเคราะห์ความสอดคล้องปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงกับภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านงานหัตถกรรมโลหะในจังหวัดเชียงใหม่ และ เพื่อสืบทอดองค์ความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านงานหัตถกรรมสาขาโลหะของจังหวัดเชียงใหม่ เป็นการเผยแพร่ ประชาสัมพันธ์ ในระดับท้องถิ่น ระดับชุมชน ระดับประเทศสู่สากล โดยทำการศึกษาจากกลุ่มตัวอย่าง 9 กลุ่ม จากทั้งหมด 4 อำเภอ ได้แก่ อำเภอเมือง อำเภอสันกำแพง อำเภอสันทราย และอำเภอหางดง ผลการวิจัย จากการศึกษากลุ่มตัวอย่างทั้ง 9 กลุ่ม พบว่า (1) กลุ่มผู้ประกอบการอาศัยอยู่ในอำเภอเมืองคิดเป็นร้อยละ89 และอาศัยอยู่ในอำเภอสันกำแพงคิดเป็นร้อยละ11วัตถุดิบและวัสดุอุปกรณ์ส่วนใหญ่มาจากแหล่งผลิตภายในจังหวัดเชียงใหม่คิดเป็นร้อยละ 67วัตถุดิบที่ซื้อ เช่น ทองคำ เงิน อลูมิเนียม แผ่นโลหะ (ตั้งอยู่บนถนนวัวลาย ร้านธนบุรีอลูมิเนียม ร้านกฤติหนองหอย และร้านเครื่องเงินชาวเขา) รองลงมาจะเป็นการจัดซื้อวัตถุดิบจากแหล่งผลิตภายนอกชุมชน คิดเป็นร้อยละ 33 วัตถุดิบที่จัดซื้อ ได้แก่ ทองแดง ทองเหลือง นิกเกิล บางส่วนมาจากกรุงเทพฯ ส่วนการบริหารงานร่วมกับสมาชิกภายในกลุ่มคิดเป็นร้อยละ 78 รองลงมาเป็นการบริหารงานร่วมกับสมาชิกภายในครอบครัว คิดเป็นร้อยละ 56 และการบริหารด้วยตนเองคิดเป็นร้อยละ 44 สถานที่ผลิตของกลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่ใช้บ้านเป็นสถานที่ในการผลิตคิดเป็นร้อยละ55รองลงมาเป็นการใช้สถานที่ของกลุ่ม (กลุ่มฮ่วมเฮียนศิลป์ และกลุ่มหัตถศิลป์ล้านนาวัดศรีสุพรรณ) คิดเป็นร้อยละ 33 ส่วนการใช้สถานที่อื่น ๆ เป็นที่ปฏิบัติงานนั้น เช่น การใช้ศูนย์การเรียนรู้ คิดเป็นร้อยละ 22 และการเช่าสถานที่เป็นสถานที่ปฏิบัติงาน คิดเป็นร้อยละ11 รูปแบบของผลิตภัณฑ์ส่วนใหญ่ออกแบบตามที่ผู้ว่าจ้างออกแบบให้ผลิตคิดเป็นร้อยละ 22 การออกแบบด้วยการคิดค้นแบบเองทั้งหมด คิดเป็นร้อยละ 11โดยอาศัยรูปแบบดั้งเดิมผสมผสานลวดลายใหม่ ๆ ส่วนด้านการประชาพันธ์ผลิตภัณฑ์ผู้ประกอบการจะประชาสัมพันธ์ผลิตภัณฑ์ผ่านทางตลาดนัดหรือถนนคนเดิน คิดเป็นร้อยละ 56 รองลงมาจะเป็นการประชาสัมพันธ์ผ่านงานแสดงสินค้าต่าง ๆ คิดเป็นร้อยละ 44 ส่วนการประชาสัมพันธ์สื่อสิ่งพิมพ์ (นิตยสาร แผ่นพับ) คิดเป็นร้อยละ 33 ส่วนการประชาสัมพันธ์ด้วยวิธี อื่น ๆ เช่น ทางโทรทัศน์ คิดเป็นร้อยละ 22 และการประชาสัมพันธ์ทางสื่อออนไลน์ ( Internet) คิดเป็นร้อยละ 11ตลอดจนผู้ประกอบการใช้ช่องทางในการจัดจำหน่ายที่เป็นร้านค้าของผู้ประกอบการเอง ในการจำหน่ายสินค้าไปยังผู้บริโภค คิดเป็นร้อยละ 33 ตัวแทนจำหน่ายคิดเป็นร้อยละ 22 สำหรับในการวิเคราะห์ตามหลักเกณฑ์ SWOT Analysisในการบริหารจัดการธุรกิจ พบว่า กลุ่มตัวอย่างมีจุดแข็งคือ ได้รับการถ่ายทอดความรู้การทำผลิตภัณฑ์โลหะมาจากบรรพบุรุษ ผลิตภัณฑ์ที่ทำการผลิตออกมานั้นได้รับการรับรองคุณภาพจากทางภาครัฐ (มาตรฐานผลิตภัณฑ์ชุมชน สินค้าหนึ่งตำบลหนึ่งผลิตภัณฑ์) ราคาผลิตภัณฑ์มีความเหมาะสมกับท้องตลาด สำหรับปัญหาสำคัญที่พบคือ ขาดบุคคลที่สืบทอดความรู้ด้านงานหัตถกรรมสาขาโลหะ ผู้ประกอบการบางรายขาดความรู้ความเข้าใจทางด้านการสร้างตราสินค้าและการออกแบบบรรจุภัณฑ์ ส่วนโอกาสในการทำธุรกิจคือรัฐบาลมีการส่งเสริมธุรกิจขนาดกลางและขนาดย่อมเพิ่มมากขึ้น อีกทั้งมีหน่วยงานของทางภาครัฐและเอกชนที่พร้อมให้คำปรึกษากับผู้ประกอบการทางด้านต่าง ๆ เช่น การผลิต การตลาด แหล่งเงินทุน เป็นต้น และอุปสรรคในการดำเนินธุรกิจมีปัญหาทางด้านเศรษฐกิจ การเมืองที่ทำให้วัตถุดิบมีราคาสูงขึ้น มีคู่แข่งขันในตลาดเดียวกันเป็นจำนวนมาก และจุดอิ่มตัวของผู้บริโภค เป็นต้น (2) สำหรับการวิเคราะห์ความสอดคล้องของปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงกับการสืบทอดภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านหัตถกรรมโลหะนั้นกลุ่มตัวอย่างทั้งหมดมีการนำปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงประยุกต์ใช้กับการดำเนินธุรกิจได้อย่างเหมาะสม ถือว่าเป็นหนทางที่จะสร้างความเจริญเติบโตให้กับท้องถิ่น สร้างให้ชุมชนมีความเข้มแข็งต้านทานกระแสความเปลี่ยนแปลงต่าง ๆ ของโลกภายนอกได้เป็นอย่างดีรวมทั้งสร้างค่านิยมการเลือกใช้ผลิตภัณฑ์ของไทย ส่งผลให้การสืบทอดภูมิปัญญาท้องถิ่นงานหัตถกรรมโลหะยังคงอยู่สืบต่อไป (3) สำหรับการสืบทอดองค์ความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านงานหัตถกรรมสาขาโลหะของจังหวัดเชียงใหม่เพื่อการเผยแพร่ ประชาสัมพันธ์มี 3 ขั้นตอน คือ ขั้นตอนแรก การจัดนิทรรศการเพื่อเผยแพร่ความรู้ด้านภูมิปัญญาท้องถิ่น โดยการจัดทำสื่อประชาสัมพันธ์ อาทิเช่น ป้ายไวนิล สื่อโทรทัศน์ สื่อวิทยุ สื่ออิเล็กทรอนิกส์ สื่อสิ่งพิมพ์ (ใบปลิว)ขั้นตอนที่สองเป็นการเชิญสล่า หรือพ่อครูแม่ครูภูมิปัญญาท้องถิ่น จากโฮงเฮียนสืบสานภูมิปัญญาท้องถิ่นล้านนา และกลุ่มสล่าล้านนาวัดโลกโมฬี มาสาธิตและให้ความรู้ ทั้งนี้เพื่อเป็นการสืบทอดองค์ความรู้ทางด้านงานหัตถกรรมภายในท้องถิ่นไม่ให้สูญหายไปและคงอยู่กับลูกหลานต่อไปนอกจากนี้ได้มีการส่งเสริมการจัดจำหน่ายผลิตภัณฑ์ เพื่อช่วยเพิ่มรายได้ให้แก่สล่าหรือผู้ประกอบการด้วยและได้มีการส่งเสริมให้สล่าหรือผู้ประกอบการเข้าร่วมกิจกรรมการอบรมสัมมนา ซึ่งเป็นกิจกรรมที่หน่วยงานภาครัฐหรือภาคเอกชนจัดขึ้น ซึ่งสามารถนำองค์ความรู้ที่ได้รับมาปรับใช้ให้สอดคล้องและเหมาะกับธุรกิจของตนเองรวมทั้งมีการประสานงานกับศูนย์ส่งเสริมการส่งออกภาคเหนือ จังหวัดเชียงใหม่ หอการค้าจังหวัดเชียงใหม่และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ด้านการส่งออกเพื่อการจำหน่ายสินค้าไปยังต่างประเทศ โดยให้ผู้ประกอบการทั้งสองฝ่ายเจรจาด้านการค้าโดยตรง และขั้นตอนที่สาม เป็นการจัดตั้งโครงการช่างรุ่นใหม่ขึ้น เพื่อเป็นการส่งเสริมให้คนรุ่นหลังได้เรียนรู้หัตถกรรมสาขาต่าง ๆ ของจังหวัดเชียงใหม่ และนำองค์ความรู้ที่ได้รับนั้นไปถ่ายทอดและทำให้หัตถกรรมท้องถิ่นยังคงสืบต่อไปทั้งในระดับชุมชน ระดับท้องถิ่น และระดับประทศ