การประยุกต์พระราชดำริเศรษฐกิจพอเพียงเพื่อสืบทอด ภูมิปัญญาท้องถิ่นงานหัตถกรรมสาขาผ้าทอของจังหวัดเชียงใหม่

Abstract

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) ศึกษาบริบทและศักยภาพภูมิปัญญาท้องถิ่น ด้านงานหัตถกรรมผ้าทอในจังหวัดเชียงใหม่ (2) วิเคราะห์ความสอดคล้องปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงกับภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านงานหัตถกรรมผ้าทอในจังหวัดเชียงใหม่และ (3) เพื่อสืบทอดองค์ความรู้ ภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านงานหัตถกรรมสาขาผ้าทอของจังหวัดเชียงใหม่เป็นการเผยแพร่ ประชาสัมพันธ์ในระดับท้องถิ่น ระดับชุมชน ระดับประเทศสู่สากล โดยได้ทำการศึกษาจากตัวอย่างทั้งหมด 4 อำเภอ คือ อำเภอหางดง อำเภอสันทราย อำเภอสันกำแพง และอำเภอเมือง ผลจากการศึกษากลุ่มตัวอย่างทั้ง 11 กลุ่ม พบว่า กลุ่มผู้ประกอบการจะเป็นกลุ่มที่อาศัยอยู่ในอำเภอสันกำแพง มากที่สุด รองลงมาอำเภอเมือง อำเภอสันทราย และอำเภอหางดง ตามลำดับ วัตถุดิบและวัสดุอุปกรณ์ส่วนใหญ่มาจากในท้องถิ่นของจังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งได้แก่ ผ้าไหมปนฝ้าย ผ้าฝ้ายทอมือ ผ้าฝ้ายสำเร็จรูป ซิป ด้ายดิ้น สีย้อมผ้า สถานที่ในผลิตส่วนใหญ่จะใช้สถานที่บ้าน และ การเช่าสถานที่ในการผลิตและจัดจำหน่าย เนื่องจากมีลักษณะการบริหารงานเป็นแบบครอบครัว การจ้างแรงงานจะมาจากแรงงานภายในครอบครัว และสมาชิกภายในชุมชน รูปแบบผลิตภัณฑ์ ส่วนใหญ่จะเป็นแบบที่ออกแบบเอง และผู้ว่าจ้างออกแบบให้ สำหรับช่องทางในการจำหน่ายและประชาสัมพันธ์ ได้แก่ งานแสดงสินค้า สื่ออิเล็กทรอนิกส์ (Website) ร้านค้าภายในชุมชน และ วิทยุชุมชน การวิเคราะห์ตามหลักเกณฑ์ SWOT Analysis พบว่า กลุ่มตัวอย่างมีจุดเด่นคือ ได้รับ การถ่ายทอดความรู้ทางด้านงานผ้าทอมาจากบรรพบุรุษ ผลิตภัณฑ์ที่ทำการผลิตออกมานั้นมีรูปแบบที่สวยงาม มีการรับรองคุณภาพจากหน่วยงานภาครัฐ สำหรับปัญหาที่พบคือ ผู้ประกอบการ ส่วนใหญ่ยังขาดความรู้และความเข้าใจเรื่องตราสินค้าและบรรจุภัณฑ์ ไม่มีการส่งเสริมการขายและการประชาสัมพันธ์ ส่วนโอกาสในการทำธุรกิจของผู้ประกอบการผ้าทอ คือ ปัจจุบันประเทศไทย มีการเปิดการค้าเสรีกับกลุ่มอาเซียนขึ้น ส่งผลให้ช่องทางการตลาดของผู้ประกอบการงานหัตถกรรมเพิ่มมากขึ้น อีกทั้งหน่วยงานของภาครัฐบาล มีนโยบายให้ความช่วยเหลือ และบริการความรู้ และให้คำปรึกษาด้านต่าง ๆ แก่ผู้ประกอบการอย่างจริงจัง ซึ่งส่งผลดีต่อผู้ประกอบการผ้าทอโดยตรง และอุปสรรคที่ผู้ประกอบการกำลังเผชิญอยู่ในปัจจุบันคือ ปัญหาทางด้านเศรษฐกิจ การเมือง และการมีคู่แข่งขันในตลาดเดียวกันเป็นจำนวนมาก การวิเคราะห์ความสอดคล้องของปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงกับการสืบทอดภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านหัตถกรรมผ้าทอนั้น กลุ่มผู้ประกอบการทั้งหมด มีการนำปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง มาประยุกต์ใช้กับการดำเนินธุรกิจได้อย่างเหมาะสมกับสถานการณ์ที่เกิดขึ้นโดยใช้ทัศนคติ ในการดำเนินธุรกิจพอเพียงอย่างสมดุล และมั่นคง มาเป็นหลักในการดำเนินธุรกิจ เพื่อให้ผู้ประกอบการสามารถดำเนินธุรกิจของตนเองได้อย่างยั่งยืนต่อไป ด้านการสืบทอดองค์ความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านงานหัตถกรรมสาขาผ้าทอของจังหวัดเชียงใหม่เป็นการเผยแพร่ ประชาสัมพันธ์ในระดับท้องถิ่น ระดับชุมชน ระดับประเทศ สู่สากล คือ มีการจัดนิทรรศการเพื่อเผยแพร่ความรู้ด้านภูมิปัญญาท้องถิ่น โดยเชิญสล่า หรือพ่อครูแม่ครู ภูมิปัญญาท้องถิ่นสาขาต่าง ๆ มาสาธิตและให้ความรู้เกี่ยวกับงานหัตถกรรมแก่ผู้ที่สนใจ ในงานหัตถกรรม ทั้งนี้เพื่อเป็นการสืบทอดองค์ความรู้ทางด้านงานหัตถกรรมภายในท้องถิ่นไม่ให้สูญหายและคงอยู่คู่กับสังคมไทยต่อไป นอกจากนี้ได้มีการส่งเสริมการขายเพื่อช่วยเพิ่มรายได้ให้แก่สล่าหรือผู้ประกอบการด้วย ตลอดจนมีการจัดทำสื่อประชาสัมพันธ์หัตถกรรมสาขาต่าง ๆ ภายในท้องถิ่นของจังหวัดชียงใหม่ ได้แก่ ป้ายไวนิล สื่อโทรทัศน์ สื่อวิทยุ สื่ออิเล็กทรอนิกส์ สื่อสิ่งพิมพ์ และทำฐานข้อมูลทางด้านงานหัตถกรรมผ้าทอ ผ้าแปรรูป เป็นต้น