โครงการวิจัยการบริหารจัดการกลุ่มเพื่อพัฒนากลุ่มผลิตผ้าฝ้ายทอมือด้วยการจัดการความรู้ในการผลิตผลิตภัณฑ์จากผ้าฝ้ายทอมือ กรณีศึกษา : กลุ่มผ้าฝ้ายทอมือ บ้านดอนหลวง ตำบลแม่แรง อำเภอป่าซาง จังหวัดลำพูน

Abstract

การบริหารจัดการกลุ่มเพื่อพัฒนากลุ่มผลิตผ้าฝ้ายทอมือด้วยการจัดการความรู้ในการผลิตผลิตภัณฑ์จากผ้าฝ้ายทอมือ บ้านดอนหลวง ตำบลแม่แรง อำเภอป่าซาง จังหวัดลำพูน มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการดำเนินงานและการบริหารจัดการของกลุ่มผ้าฝ้ายทอมือ บ้านดอนหลวงและเพื่อพัฒนาการบริหารจัดการที่เหมาะกับกลุ่มและพัฒนากลุ่มผ้าฝ้ายทอมือ บ้านดอนหลวง ให้สอดคล้องกับศักยภาพของกลุ่ม งานวิจัยนี้เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ โดยมุ่งเน้นการปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม โดยมีขอบเขตเนื้อหาเกี่ยวกับ การบริหารจัดการ การพัฒนากลุ่มผลิตผลิตภัณฑ์จากผ้าฝ้ายทอมือบ้านดอนหลวง ประชากรที่ใช้ในการศึกษาวิจัย คือ ตัวแทนของเทศบาลตำบลแม่แรง ผู้นำและสมาชิกกลุ่มผ้าฝ้ายทอมือบ้านดอนหลวง โดยกลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ สมาชิกกลุ่มผ้าฝ้ายทอมือที่สมัครใจและสามารถเข้าร่วมกิจกรรมของโครงการวิจัยได้ การวิจัยใช้เครื่องมือในการเก็บรวบรวมข้อมูลจากทั้งแหล่งปฐมภูมิและทุติยภูมิ ด้วยการสัมภาษณ์แบบเจาะลึก การจัดทำเวทีชุมชนและโฟกัสกรุ๊ป การสังเกต และการใช้แบบสอบถาม วิเคราะห์ผลการศึกษาโดยวิธีการบรรยาย และการหาค่า ร้อยละ ระยะเวลาในการดำเนินงานการวิจัยตั้งแต่เดือนธันวาคม 2552 ถึงเดือนพฤศจิกายน 2553 ผลการศึกษาสรุปได้ตามวัตถุประสงค์ดังนี้ การดำเนินงานของกลุ่มผ้าฝ้ายทอมือบ้านดอนหลวง กลุ่มมีการรวมตัวกันมานาน เนื่องจากงานทอผ้าเป็นภูมิปัญญาที่มีการสืบทอดจากบรรพบุรุษและเป็นอาชีพรองของคนในชุมชน กลุ่มมีการเติบโตและมีสมาชิกเพิ่มมากขึ้น โดยมีเทศบาลตำบลแม่แรงที่ให้การสนับสนุนงานหัตถกรรมการทอผ้าและแปรรูปผลิตภัณฑ์ของชาวบ้าน ช่วยในการหาตลาด และการประชาสัมพันธ์ โดยการจัดงานแต่งสีอวดลายขึ้นเป็นประจำทุกปี การดำเนินงานของกลุ่มในด้านการผลิต สมาชิกมีอุปกรณ์และเครื่องมือในการทอผ้าและการแปรรูป มีการจัดหาวัตถุดิบคือฝ้ายจากในตัวเมืองเชียงใหม่ ปัญหาที่พบ คือการขาดแคลนแรงงานในการทอผ้าและการออกแบบผลิตภัณฑ์ ด้านการตลาด กลุ่มมีผลิตภัณฑ์ผ้าฝ้ายทอมือหลายรูปแบบ และมีตราสินค้าของกลุ่มเอง ช่องทางการจัดจำหน่ายมีการขายปลีกและขายส่ง ทั้งในชุมชนและผ่านพ่อค้าคนกลาง ลูกค้าส่วนใหญ่เป็นชาวไทย กลุ่มควรมีการพัฒนาในเรื่องคุณภาพและการขยายตลาด ด้านการเงิน เงินลงทุนส่วนใหญ่มาจากเงินส่วนตัวและได้รับเครดิตในการซื้อวัตถุดิบจากร้านค้าในตัวเมืองเชียงใหม่ กลุ่มมีเงินทุนหมุนเวียนไม่มาก เมื่อได้รับคำสั่งซื้อปริมาณมากมักจะเกิดปัญหาเงินทุนหมุนเวียนไม่เพียงพอ การบริหารจัดการกลุ่มผ้าฝ้ายทอมือบ้านดอนหลวง ดำเนินการโดยประธานกลุ่มที่ได้รับการเลือกจากสมาชิก ส่วนสมาชิกกลุ่มต้องเป็นคนในบ้านดอนหลวงและถือหุ้นได้ไม่เกิน 10 หุ้น การวางแผนส่วนใหญ่เกี่ยวกับการผลิต เป็นแผนระยะสั้น และไม่ได้ทำเป็นลายลักษณ์อักษร การจัดองค์การ กลุ่มมีการจัดทำแผนภูมิองค์กร และกำหนดกฎระเบียบของกลุ่ม ประธานกลุ่มจะทำหน้าที่ดูแลงานทั้งหมด กระจายงาน จัดทำข้อมูล ประสานงานกับสมาชิกและหน่วยงานต่างๆ ติดตามและควบคุมงานของกลุ่ม โดยมีศูนย์รวมผลิตภัณฑ์เครือข่ายกลุ่มทอผ้าหัตถกรรมพื้นบ้านเป็นที่ทำการ และเป็นสถานที่รับฝากสินค้าจากสมาชิกมาจำหน่าย การพัฒนาการบริหารจัดการที่เหมาะกับกลุ่มผ้าฝ้ายทอมือบ้านดอนหลวง ควรบริหารกลุ่มอย่างมีส่วนร่วม โดยการร่วมกันกำหนดเป้าหมายและวางแผนการทำงานของกลุ่ม สร้างเครือข่ายความร่วมมือให้มากขึ้น จัดให้มีการสื่อสารประชาสัมพันธ์และเข้าร่วมงานแสดงสินค้าต่างๆ อย่างต่อเนื่อง ส่วนการพัฒนากลุ่ม สมาชิกกลุ่มควรหาโอกาสเข้ารับการอบรม ศึกษาดูงานการบริหารงานของกลุ่มที่เข้มแข็ง และแสวงหาความรู้ในการออกแบบผลิตภัณฑ์ การย้อมฝ้าย และควรจัดประชุมสมาชิกกลุ่มให้บ่อยขึ้น ชักจูงสมาชิกให้มาเข้าร่วมประชุมและทำกิจกรรมต่าง ๆ ร่วมกันมากขึ้น เพื่อให้สมาชิกได้ร่วมคิด ร่วมตัดสินใจ และร่วมมือในการพัฒนางานและพัฒนาสมาชิกของกลุ่มให้เข้มแข็งยิ่งขึ้นต่อไป จากการประเมินผลการดำเนินโครงการวิจัยนี้ สมาชิกส่วนใหญ่เห็นว่ากลุ่มเข้มแข็งขึ้นพอสมควร มีการบริหารจัดการกลุ่มดีขึ้นปานกลาง ตอบสนองความต้องการพัฒนากลุ่มในระดับมากและมีความพึงพอใจมากในโครงการวิจัยนี้